“Giáo dục khai phóng” – một khái niệm không mới nhưng luôn tồn tại những hoài nghi về ý nghĩa thực sự của nó đối với người học. Giáo dục khai phóng tác động lên chúng ta như thế nào? Liệu rằng giáo dục khai phóng có thật sự khiến bạn trở nên khác biệt? Cùng Libero tìm hiểu ý nghĩa của giáo dục khai phóng thông qua bài viết sau.
Giáo dục khai phóng và ý nghĩa của nó
Hiệp hội Vì sự tiến bộ của Khoa học Hoa Kỳ mô tả một nền giáo dục khai phóng theo cách này: “Lý tưởng nhất, một nền giáo dục khai phóng tạo ra những người có tư tưởng cởi mở và không bị ảnh hưởng bởi chủ nghĩa phân biệt, giáo điều, định kiến và ý thức hệ; có ý thức về ý kiến và đánh giá của họ; phản ánh hành động của họ; và nhận thức được vị trí của họ trong thế giới xã hội và tự nhiên.”
Không giống như một nền giáo dục nghề nghiệp và chuyên nghiệp giúp người học chuẩn bị cho sự nghiệp của họ, một nền giáo dục khai phóng cho phép người học tận dụng thời gian giải trí của họ. Một nền giáo dục như vậy giúp cá nhân điều hướng các xung đột bên trong và bên ngoài trong cuộc sống.
Ví dụ, giáo dục khai phóng nhằm giúp người học tự ý thức và nhận thức được các hành động và động cơ của mình. Các cá nhân cũng trở nên quan tâm hơn đến các tín ngưỡng và văn hóa khác. Theo James Engel, tác giả cuốn Giá trị của một nền giáo dục biệt nghệ khai phóng, “Một nền giáo dục khai phóng cung cấp khuôn khổ cho một công dân có học thức và tư duy.”
Giáo dục khai phóng trau dồi “quyền công dân tích cực” thông qua dịch vụ cộng đồng bên ngoài khuôn viên trường, thực tập, nghiên cứu và học tập ở nước ngoài. Một số giảng viên coi phong trào hướng tới “sự tham gia của công dân” này mạnh mẽ hơn về mặt sư phạm so với việc giảng dạy trên lớp truyền thống, nhưng những người phản đối cho rằng giáo dục diễn ra trong một cơ sở học thuật phải thuần túy là trí thức và học thuật.
Giáo dục khai phóng cung cấp một nền tảng trí tuệ mở rộng trong tất cả các loại tìm hiểu nhân văn. Bằng cách khám phá các vấn đề, ý tưởng và phương pháp trong lĩnh vực nhân văn và nghệ thuật, cũng như khoa học tự nhiên và xã hội, bạn sẽ học cách đọc phê bình, viết một cách hòa nhã và suy nghĩ rộng hơn. Những kỹ năng này sẽ nâng cao các cuộc trò chuyện của bạn trong lớp học và củng cố khả năng phân tích văn hóa và xã hội của bạn; họ sẽ trau dồi các công cụ cần thiết để cho phép bạn điều hướng các vấn đề phức tạp nhất trên thế giới.
Một nền giáo dục khai phóng thách thức bạn không chỉ xem xét cách giải quyết vấn đề mà còn đào tạo bạn cách tìm ra những vấn đề nào cần giải quyết và tại sao, chuẩn bị cho bạn khả năng lãnh đạo, một cuộc đời phục vụ cho quốc gia và toàn thể nhân loại.
Khai thác những giá trị
Một chương trình giáo dục khai phóng nên được thiết kế như thế nào? Đây là một bài toán hóc búa mà các cá nhân, tổ chức khi thiết kế các chương trình khai phóng cần cân nhắc thật kỹ trước khi đưa ra công thức của mình.
Nhìn chung, chương trình giáo dục khai phóng phải khuyến khích sự khám phá trong nhiều lĩnh vực, đồng thời cung cấp trải nghiệm học tập thật tốt cho học viên. Bạn sẽ có những cơ hội để nghiên cứu những gì bạn đam mê và khám phá những lĩnh vực mới mà bạn quan tâm. Ví dụ, bên cạnh các khoa học tự nhiên hoặc kỹ thuật, ta cũng học các lớp về lịch sử, ngôn ngữ, triết học, nghệ thuật và nhiều môn học khác.
Bạn sẽ được tiếp xúc với những ý tưởng mới lạ trong và ngoài lớp học có thể thay đổi quan điểm và mở rộng tầm nhìn của bạn. Giáo dục khai phóng coi trọng việc học tập và nghiên cứu như một nguồn khám phá và hoàn thiện bản thân – như một trải nghiệm thú vị và khai sáng theo đúng nghĩa của nó. Nhưng nó cũng là một phương tiện để chuẩn bị cho bạn sống một cuộc đời có ý nghĩa để phục vụ lợi ích chung.
Đối tượng học viên mà một chương trình giáo dục khai phóng hướng tới là tất cả mọi người. Bởi lẽ mỗi cá nhân trong cuộc sống này đều cần được chuẩn bị để giải quyết những đổi mới và thách thức trong tương lai mà ngày nay chúng ta thậm chí không thể tưởng tượng được.
Cách thức học một chương trình giáo dục khai phóng cũng có nhiều khác biệt. Trong lớp, việc tự học sẽ là trung tâm, mọi hoạt động khác bao gồm cả việc giảng dạy chỉ đóng vai trò hỗ trợ. Tự học, tự giáo dục, tự làm nên chính mình – đây chính là giá trị cốt lõi của giáo dục khai phóng. Kích thích tư duy phản biện thông qua quá trình tự khai vấn, lĩnh hội kiến thức từ các giảng viên kỳ cựu, lắng nghe những góc nhìn khác nhau của bạn cùng lớp, tất cả đều thật tuyệt vời phải không?
Nói tóm lại, nền giáo dục khai phóng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho sự tiến bộ của bạn theo bất kỳ con đường nào bạn chọn để theo đuổi, và bạn sẽ liên tục áp dụng những gì bạn đã học được vào sự nghiệp và cuộc sống của mình.
Quan điểm của học viên khai phóng
Một bài viết trên tạp chí Liberal Education của Hiệp hội các trường Cao đẳng và Đại học Hoa Kỳ đã tổng hợp những suy nghĩ về các cơ hội thay đổi mà giáo dục khai phóng mang lại cho người học:
“Con người tiếp tục chuyển sang một dạng tồn tại phức tạp hơn.
Mọi người chắc chắn có thể học theo nhiều cách khác nhau. Dù theo cách nào, việc học phải bao gồm các cơ hội gắn liền với tư duy phản biện, cho phép người học đưa ra các quyết định thực tế tốt nhất khi đối mặt với những phức hợp thay đổi liên tục.
Giáo dục khai phóng dẫn đến các cấp độ tư duy cao hơn do có sự tích hợp của việc học trong toàn bộ chương trình, bao gồm cả học tập ngoại khóa và học tập trải nghiệm. Nó giúp người học đạt được những kết quả thiết yếu, phù hợp cho một cách tiếp cận cân bằng giữa cuộc sống cá nhân, công việc và sự đóng góp cho xã hội với tư cách là một công dân.”
—Willie J. Johnson, Cao đẳng cộng đồng Normandale.
“Giáo dục khai phóng là giải pháp cốt yếu để người học trở thành phiên bản hoàn thiện nhất của họ.
Giáo dục khai phóng hàm chứa nhiều cơ hội thay đổi để người học tham gia vào thế giới rộng lớn hơn. Nó không quy định phải-nghĩ-gì mà khuyến khích người học phát triển các thói quen của tâm trí và sẵn sàng tham gia vào các ý tưởng xuất phát từ nhiều lĩnh vực, quan điểm khác nhau. Sau cùng, mục tiêu của giáo dục khai phóng là tạo điều kiện thuận lợi cho người học khám phá toàn diện, tập hợp các tư duy, những kỹ năng và giá trị cần thiết cho sự phát triển của họ với tư cách là một con người và là tác nhân của sự thay đổi tích cực trên thế giới.”
—Sarah Stanlick, Học viện bách khoa Worcester.
“Giáo dục khai phóng giống như dạy người học cách bơi thay vì chỉ đơn giản là cách câu cá.
Đúng vậy, dạy ai đó câu cá tốt hơn là cho họ ăn cá. Nhưng điều gì sẽ xảy ra khi thuyền của bạn bị chìm và bạn không thể bơi? Giáo dục khai phóng thúc đẩy sự tổng hợp trong chương trình giảng dạy và yêu cầu tích hợp các kỹ năng. Trong đó, bơi lội có thể là một phương thức sinh tồn và vận động, nhưng ta cũng có thể kết hợp nghệ thuật và thể dục tương tự như cách các hoạt động ngoại khóa giúp tăng cường trải nghiệm học tập khai phóng.”
—Gbetonmasse B. Somasse, Học viện bách khoa Worcester.
“Dấu hiệu nền tảng quan trọng của giáo dục khai phóng là sự thúc đẩy, phát triển và truyền cảm hứng trong một cách tiếp cận gợi mở để xác định, mô tả và giải quyết các vấn đề của thời đại.
Bắt đầu với nền tảng kiến thức sẵn có, chúng ta mở rộng ra, sử dụng các phương pháp tiếp cận hợp lý, sáng tạo và không bị ràng buộc bởi các định kiến và thành kiến. Chúng ta là những người khám phá cảnh quan mà chúng ta muốn hiểu và khi thích hợp, chúng ta sẽ cải tiến. Chúng ta có nhiều câu trả lời hơn, ít dần các câu hỏi. Một nền giáo dục khai phóng là một cửa sổ lớn để quan sát. Đó cũng là một cánh cửa rộng mở cho sinh viên.”
—Lou Roberts, Học viện bách khoa Worcester.
“Đối với một số người, đại học là một phương tiện để “về đích”.
Họ có một mục tiêu nghề nghiệp, và đại học chỉ là một phương tiện để đến đó, giống như một tấm vé máy bay tới một điểm đến cụ thể. Ngược lại, giáo dục khai phóng giống như một tấm hộ chiếu: nó đưa chúng ta đến bất kỳ điểm đến nào. Không giống như vé máy bay, nó có thể gia hạn mãi mãi. Nó cũng được cá nhân hóa, hoàn chỉnh với hình ảnh và tem nhãn để nhắc nhở chúng ta về tất cả các điểm dừng trên hành trình giáo dục. Giống như một tấm hộ chiếu, một nền giáo dục khai phóng là tốt cho cuộc sống, đó là lý do tại sao chúng ta trân trọng nó ngay cả khi đã tốt nghiệp.”
—Louis E. Newman, Đại học Stanford.
“Mục đích của giáo dục khai phóng là giải phóng chúng ta khỏi sự ngu dốt.”
—Terry O’Banion, Đại học bang Kansas.
Như vậy, mỗi người học đều có cho mình những quan điểm riêng về sự tác động của giáo dục khai phóng lên bản thân. Tựu trung, để xét về ý nghĩa của giáo dục khai phóng, ta có thể sử dụng câu nói của Ellen Key, một nhà văn nổi tiếng người Thụy Điển, “Giáo dục cho bạn một kỹ năng, còn giáo dục khai phóng cho bạn phẩm giá.”
—————
Các bản dịch trong bài viết sử dụng thuộc về người viết.
